Strona główna

Baza wiedzy

Strona główna > Baza wiedzy > Dotychczasowe zmiany klimatu Polski dziś i przewidywania na przyszłość

Dotychczasowe zmiany klimatu Polski dziś i przewidywania na przyszłość

Zmiany klimatyczne to temat, który staje się coraz bardziej palący na całym świecie, a Polska nie jest wyjątkiem. Nasz kraj również doświadcza skutków globalnego ocieplenia i rosnącej niestabilności pogodowej. W tym wpisie przyjrzymy się obecnym zmianom klimatycznym w Polsce i przewidywanym konsekwencjom na przyszłość. Zrozumienie tych wyzwań może pomóc nam w podejmowaniu działań w celu ochrony naszego środowiska i przystosowania się do zmieniających się warunków.

Na podstawie danych opisywanych i prognozowanych przez IMGW jak i naukowców badających Polski klimat mamy do czynienia obecnie z:

A. Upały
Od początku prowadzenia dokumentacji szeregów czasowych temperatury powietrza nad Polską tj od 1951 roku widać silny wzrost średnich temperatur. Co istotne, wzrost ten jest znacznie mocniejszy niż trend rocznej temperatury globalnej.

B. Ulewy i nawałnice
Opady zmieniają się z tych regularnych o umiarkowanej intensywności, pozwalające na zapewnienie wilgotności gleb na stałym poziomie na rzadkie ale nawalne. Te drugie utrudniają odprowadzenie wód oraz odbiór przez glebę czy systemy kanalizacyjno-retencyjne.

C. Susze
Następstwem ocieplania się klimatu są susze, których intensywność i częstotliwość będzie narastać. Gorętsze powietrze utrzymuje w sobie więcej wilgoci co powoduje do jeszcze mocniejszego wyciągania wody z gruntu. W Polsce już powoli odczuwamy skutki suszy – począwszy od mniej wydajnych upraw i coraz częstszych informacji nt gorszych zbiorów po przewidywania co do braków słodkiej wody w kranach. Przykładowo, w Stanach Zjednoczonych np w stanie California już teraz zakazuje się wykorzystywania słodkiej wody z wodociągów do podlewania trawników. Niektóre gminy w Polsce również rozważają podobne ograniczenia.

D. Pożary
Wysychanie gleb, zmniejszanie wilgotności warstw ściółkowych czy usychanie roślin dostarcza łatwopalnych elementów w przyrodzie. To zwiększa ryzyko występowania pożarów na terenach leśnych i zadrzewionych. W ostatnich latach można zaobserwować wzrost liczby pożarów w lasach nie tylko w Polsce ale w wielu zakątkach świata.

E. Wichury i trąby powietrzne
Widzimy coraz częstsze nietypowe dla Polski zjawiska wietrzne. Od wichur powodujących bezpośrednie zagrożenie dla ludzi jak te tragiczne z 2017 roku w Suszku po coraz częściej pojawiające się trąby powietrzne niszczące całe domostwa i gospodarstwa.

Przyszłość klimatu w Polsce nie napawa optymizmem.

Przewiduje się, że ocieplenie będzie kontynuowane, a tempo tego procesu zależy od działań podjętych w zakresie redukcji emisji gazów cieplarnianych. Zgodnie z prognozami, Polska może stanąć w obliczu wzmożonych fal upałów, powodzi, intensywniejszych burz i wydłużonych okresów suszy. To wszystko będzie wymagało przystosowania się do nowych warunków oraz podejmowania działań w zakresie ograniczenia wpływu człowieka na środowisko.

Porozumienia paryskie z 2015 roku zakładały podjęcie kroków zapewniających niedopuszczenie do wzrostu średnich temperatur na świecie o 1,5 stopnia C. Po raporcie IPCC z roku 2022 już wiemy, że to bardzo mało prawdopodobne. W zależności od tego jakie skutki przyniesie światowy wysiłek przeciwko zmianom klimatu przyjmuje się różne scenariusze klimatyczne. W świetle niewystarczających jak na razie redukcji emisji to te bardziej drastyczne scenariusze stają się prawdopodobne.

A. Coraz częstsze i bardziej dotkliwe upały
Coraz bardziej staje się prawdopodobne, że to ten najbardziej negatywny scenariusz (RCP8.5) jest prawdopodobny. W tym stuleciu przewiduje się że:
– liczba dni gorących tj powyżej z temperaturami 25 st. C wzrośnie z 15-55 (notowanych w latach 2011-2020) do 50-95 rocznie.
– długość trwania fal upałów wzrośnie z 3-4 (notowanych w latach 2011-2020) do 4-7.

B. Ulewy i nawałnice powodujące powodzie
Coraz bardziej dotkliwe nagłe opady o dużej intensywności w połączeniu z wciąż niewystarczającą przepustowością systemów kanalizacyjnych oraz nieprzepuszczalną, wyschniętą glebą mogą prowadzić do tzw powodzi błyskawicznych. Niekiedy możemy je obserwować już teraz, kiedy opady są wyjątkowo intensywne, szczególnie na obszarach miejskich.

C. Susze
Przewidywania dotyczące występowania suszy w Polsce w nadchodzącym stuleciu są złożone i opierają się na różnych modelach i scenariuszach zmian klimatycznych. Na przykład przy 2°C GWL (Global Warming Level – tj podniesienie się średnich temperatur globalnych o 2 stopnie Celsjusza) i powyżej, miasta w dużej części Europy środkowej i zachodniej przekroczyłyby historyczny maksymalny 12-miesięczny wskaźnik dotkliwości suszy z ostatnich 50 lat, a 30% będzie miało co najmniej 30% prawdopodobieństwo przekroczenia tego maksimum w każdym miesiącu. (IPCC 2022)

D. Pożary
Jako bezpośredni skutek susz oraz wysokich temperatur, średnie częstotliwości występowania pożarów i ich zakresy będą coraz większe.

E. Wichury i trąby powietrzne
Ze względu na wydłużające się lato termiczne warunki do powstawania burz a w tym gwałtownych wichur i tornad będą bardziej sprzyjające.

Wymienione powyżej zjawiska klimatyczne wpływają niekorzystnie na życie człowieka. Stanowią bezpośrednie zagrożenie zdrowia lub życia a w najlżejszej formie powodują zmianę zachowań, spadek efektywności pracy, problemy psychiczne a nawet społeczne.

 

Bibliografia:

Marsz, A. A., & Sztyszyńska, A. (2019). Skala i przyczyny zmian temperatury najcieplejszych miesięcy roku nad obszarem Polski po roku 1988. Warszawa

Miętus, M. et al. (2023, January 31). Charakterystyka wybranych elementów klimatu w Polsce w 2022 roku – podsumowanie. Retrieved from https://obserwator.imgw.pl/charakterystyka-wybranych-elementow-klimatu-w-polsce-w-2022-roku-podsumowanie/

IPCC, 2022: Climate Change 2022: Impacts, Adaptation and Vulnerability. Contribution of Working Group II to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change [H.-O. Pörtner, D.C. Roberts, M. Tignor, E.S. Poloczanska, K. Mintenbeck, A. Alegría, M. Craig, S. Langsdorf, S. Löschke, V. Möller, A. Okem, B. Rama (eds.)]. Cambridge University Press. Cambridge University Press, Cambridge, UK and New York, NY, USA, 3056 pp., doi:10.1017/9781009325844.

Signe, A. et al. WMO Provisional State of the Global Climate 2022 (Rep.). Retrieved https://library.wmo.int/doc_num.php?explnum_id=11359

An Inconvenient truth. (2022, November 5). The Economist, pp. 20-21.

Jagiełło, P., Jefimow, M. K., Strużewska, J. (2019). Zmiana narażenia na wysoką temperaturę w Polsce w horyzoncie do 2100 roku na podstawie projekcji klimatycznych EURO-CORDEX. In Współczesne problemy klimatu Polski. Warszawa.